Budowanie poczucia lokalnych tożsamości jest procesem otwartym. Doświadczamy zmian społecznych, klimatycznych, politycznych i technologicznych, które mają odbicie także w naszej przestrzeni. Natychmiastowa wymiana informacji i globalizacja, zacieranie granic geograficznych i unifikacja w architekturze sprawiają, że pytania o własną tożsamość i lokalną specyfikę stają się ponownie istotne. 

Architektura stanowi przestrzenny zapis zmian i aspiracji towarzyszących kolejnym pokoleniom. Ostatnie trzy dekady to dla Polski czas budowania swojej tożsamości w oparciu o nowe idee i system polityczno-gospodarczy; to okres intensywnego rozwoju budowlanego, zmian w regulacjach dotyczących planowania przestrzennego, nowych możliwości technologicznych, wzrostu jakości powstających projektów i realizacji ważnych z punktu widzenia lokalnych społeczności. Obiekty coraz częściej powstają jako wspólny wysiłek architektów, inwestorów, mieszkańców, artystów, socjologów, stając się symbolem współpracy i odpowiedzią na potrzeby ich użytkowników.

Pierwsza wersja mapy powstała w 2019 roku jako zwieńczenie serii wystaw Tożsamość. 100 lat polskiej architektury, a prezentowane na niej obiekty zostały uporządkowane według pięciu kategorii towarzyszących wystawom: Sztuka, Władza, Społeczeństwo, Transfer i Przemiana.

Przygotowując nową wersję mapy, zdecydowaliśmy się na uzupełnienie jej o nowe realizacje i kolejne obszary. Prezentowane obiekty są wyborem ukazującym różnorodność i skalę zmian, jakie obserwujemy we wszystkich regionach kraju od lat 90. XX wieku do dziś.

Mozaika lokalnych tożsamości w formie drukowanej dystrybuowana będzie w wybranych miejscach prezentowanych na mapie, a także partnerskich instytucjach i organizacjach. Jesteś zainteresowany/a drukowaną wersją mapy? Napisz do nas.

Budowanie poczucia lokalnych tożsamości jest procesem otwartym. Zapraszamy na rozmowy o tym, w jaki sposób architektura wyraża to, co w danym miejscu i mieście wyjątkowe.

Kolejnym z działań towarzyszących mapie „Mozaika lokalnych tożsamości” po spacerach z projektantami i projektantkami, jest cykl spotkań. Rozmowy z zaproszonymi gośćmi – projektantami, ekspertami, badaczami czy pasjonatami lokalnej architektury – będą okazją do kontynuacji dyskusji zapoczątkowanej w ramach projektu „Tożsamość. 100 lat polskiej architektury” i przypomnienia o publikacji książkowej o tym samym tytule wydanej w 2019 roku. Tytułowa tożsamość rozumiana będzie jako zbiór doświadczeń, wyborów i wpływów oraz tego, w jaki sposób z tym co dawne, wchodzą w dialog współcześni twórcy. Lokalną tożsamość możemy odkrywać poprzez spotkania i rozmowy, ale także kształtować ją i przekazywać kolejnym pokoleniom.

Spotkamy się w Lublinie, Opolu i Bydgoszczy – zależy nam na oddaniu różnorodności doświadczeń i rozwiązań architektonicznych. Każde z tych miast, poza swoim odmiennym położeniem geograficznym, ma także inny zestaw wpływów kulturowych, uwarunkowań społecznych i gospodarczych. One wszystkie odbijają się w architekturze dawnej, ale i tej współczesnej, tak samo jak w sposobie organizowania przestrzeni w większej skali, urbanistyce. Zaczynamy od miasta, w którym zrealizowaliśmy jedną z odsłon wystawy Tożsamość w 2019 roku – na Lublin patrzyliśmy na niej przez pryzmat osiedli zaprojektowanych w latach 60., 70. i 80. XX wieku, towarzyszących im obiektów użyteczności publicznej oraz kategorii społeczeństwo. Z kolei w Bydgoszczy odbyła się pierwsza z kolejnej edycji wystaw w 2022 roku, gdzie przyglądaliśmy się jej zarówno jako dawnemu, “małemu Berlinowi”, ale i polskiemu miastu o wyraźnym poprzemysłowym rodowodzie, zwracającym się w ostatnich latach w stronę przepływającej przez nie rzeki Brdy. Opole natomiast prezentujemy na mapie Mozaika lokalnych tożsamości poprzez obiekty powstałe po 1989 roku, w tym przez jeden z pierwszych docenionych międzynarodowo budynków ostatnich dekad, czyli Dom Aatrialny Roberta Koniecznego (KWK Promes) mający już blisko 20 lat.

Rozmowy moderować będzie Aldona Łaniewska-Wołłk – dziennikarka związana z Polskim Radiem, podejmująca w swojej pracy tematy związane z architekturą. Spotkania będą okazją do przyjrzenia się z zaproszonymi gośćmi lokalnym tożsamościom poprzez ich doświadczenia, ale także próbą zrozumienia tego, w jaki sposób mieszkańcy widzą i odbierają przestrzeń swoich miast poprzez architekturę.

Plan spotkań:

Szczegółowe informacje wkrótce.

Wybrane obiekty i miejsca pokazane na mapie Mozaika lokalnych tożsamości odwiedzimy w ramach cyklu spacerów z projektantami i projektantkami, z którymi wspólnie przyjrzymy się temu, jak stworzone przez nich przestrzenie działają i zmieniają się. Celem spacerów jest tworzenie przestrzeni do rozmowy i budowanie świadomości na temat wartości i jakości lokalnej architektury oraz przestrzeni wspólnej. Cykl nawiązuje do projektu Z architektem po współczesnych przestrzeniach realizowanego od 2018 roku, a także jest kontynuacją serii spacerów Architektura w działaniu realizowanej w 2023 roku w ramach kompleksowego projektu Architektura Bliżej.  

Tożsamość. 100 lat polskiej architektury to projekt, w ramach którego od 2019 roku przyglądamy się fenomenowi i zmianom polskiej architektury. To okazja do refleksji nad naszym otoczeniem i jakością przestrzeni, w której żyjemy, a także do popularyzacji współczesnych realizacji i przestrzeni wspólnych. Od 2019 roku we współpracy z lokalnymi kuratorami analizie poddaliśmy wybrane miasta: Kraków, Warszawę, Lublin, Poznań, Katowice, Bydgoszcz, Łódź, Szczecin, Gdańsk, Olsztyn i Radom. 

Opracowanie aktualizacji mapy: Marta Baranowska, Kacper Kępiński 
Produkcja i redakcja: Dominik Witaszczyk 
Opracowanie graficzne mapy i identyfikacja wizualna: Katarzyna Nestorowicz 
Program wydarzeń: Marta Baranowska, Aleksandra Czapla 
Komunikacja: Aleksandra Zaszewska, Dominik Witaszczyk 
Opracowanie mapy w 2019: Zespół Kuratorski wystaw Tożsamość. 100 lat polskiej architektury