Budowanie poczucia lokalnych tożsamości jest procesem otwartym. Doświadczamy zmian społecznych, klimatycznych, politycznych i technologicznych, które mają odbicie także w naszej przestrzeni. Natychmiastowa wymiana informacji i globalizacja, zacieranie granic geograficznych i unifikacja w architekturze sprawiają, że pytania o własną tożsamość i lokalną specyfikę stają się ponownie istotne. 

Architektura stanowi przestrzenny zapis zmian i aspiracji towarzyszących kolejnym pokoleniom. Ostatnie trzy dekady to dla Polski czas budowania swojej tożsamości w oparciu o nowe idee i system polityczno-gospodarczy; to okres intensywnego rozwoju budowlanego, zmian w regulacjach dotyczących planowania przestrzennego, nowych możliwości technologicznych, wzrostu jakości powstających projektów i realizacji ważnych z punktu widzenia lokalnych społeczności. Obiekty coraz częściej powstają jako wspólny wysiłek architektów, inwestorów, mieszkańców, artystów, socjologów, stając się symbolem współpracy i odpowiedzią na potrzeby ich użytkowników.

Pierwsza wersja mapy powstała w 2019 roku jako zwieńczenie serii wystaw Tożsamość. 100 lat polskiej architektury, a prezentowane na niej obiekty zostały uporządkowane według pięciu kategorii towarzyszących wystawom: Sztuka, Władza, Społeczeństwo, Transfer i Przemiana.

Przygotowując nową wersję mapy, zdecydowaliśmy się na uzupełnienie jej o nowe realizacje i kolejne obszary. Prezentowane obiekty są wyborem ukazującym różnorodność i skalę zmian, jakie obserwujemy we wszystkich regionach kraju od lat 90. XX wieku do dziś.

Mozaika lokalnych tożsamości w formie drukowanej dystrybuowana będzie w wybranych miejscach prezentowanych na mapie, a także partnerskich instytucjach i organizacjach. Jesteś zainteresowany/a drukowaną wersją mapy? Napisz do nas.

Grzegorz Piątek w eseju wprowadzającym do publikacji Tożsamość. 100 lat polskiej architektury stawia pytania o współczesne wyzwania architektury: Czy tożsamość wspólnoty możemy budować nie wokół tego jak architektura wygląda, ale jak działa? Wspólnie z odbiorcami, użytkownikami, projektantami i ekspertami chcemy przyglądać się temu, jak nowe miejsca i budynki kształtują lokalną tożsamość. W jaki sposób nowatorskie, odważne i doceniane projekty współgrają z duchem miejsca i czasu? Jak wchodzą w dialog z kształtowaną przez wieki lokalną tożsamością? W jaki sposób działają, wpływają na tworzenie lokalnych społeczności i co znaczą dla odbiorców?

Publikacja towarzysząca pierwszej serii wystaw z 2019 roku. Tożsamość. 100 lat polskiej architektury – zbiór tekstów pod redakcją Bolesława Stelmacha i Karoliny Andrzejewskiej-Batko, będzie pretekstem do spotkań wokół współczesnego i lokalnego rozumienia pojęcia tożsamości.

Wybrane obiekty i miejsca pokazane na mapie Mozaika lokalnych tożsamości odwiedzimy w ramach cyklu spacerów z projektantami i projektantkami, z którymi wspólnie przyjrzymy się temu, jak stworzone przez nich przestrzenie działają i zmieniają się. Celem spacerów jest tworzenie przestrzeni do rozmowy i budowanie świadomości na temat wartości i jakości lokalnej architektury oraz przestrzeni wspólnej. Cykl nawiązuje do projektu Z architektem po współczesnych przestrzeniach realizowanego od 2018 roku, a także jest kontynuacją serii spacerów Architektura w działaniu realizowanej w 2023 roku w ramach kompleksowego projektu Architektura Bliżej.  

Tożsamość. 100 lat polskiej architektury to projekt, w ramach którego od 2019 roku przyglądamy się fenomenowi i zmianom polskiej architektury. To okazja do refleksji nad naszym otoczeniem i jakością przestrzeni, w której żyjemy, a także do popularyzacji współczesnych realizacji i przestrzeni wspólnych. Od 2019 roku we współpracy z lokalnymi kuratorami analizie poddaliśmy wybrane miasta: Kraków, Warszawę, Lublin, Poznań, Katowice, Bydgoszcz, Łódź, Szczecin, Gdańsk, Olsztyn i Radom. 

Opracowanie aktualizacji mapy: Marta Baranowska, Kacper Kępiński 
Produkcja i redakcja: Dominik Witaszczyk 
Opracowanie graficzne mapy i identyfikacja wizualna: Katarzyna Nestorowicz 
Program wydarzeń: Marta Baranowska, Aleksandra Czapla 
Komunikacja: Aleksandra Zaszewska, Dominik Witaszczyk 
Opracowanie mapy w 2019: Zespół Kuratorski wystaw Tożsamość. 100 lat polskiej architektury