Rowerowy Szlak Architektury to cykl tras rowerowych promujących aktywny sposób poznawania najciekawszych obiektów architektonicznych danego regionu.

Łącząc zamiłowanie do spędzania czasu na świeżym powietrzu – kolarstwa, krajoznawstwa i poznawania dobrej architektury – zachęcamy do odkrywania historii i architektonicznego dziedzictwa danego regionu w kontekście jego krajobrazu.

Skały, kamieniołomy, naturalne bogactwa regionu, a pośród nich obiekty historyczne i współczesne przy których warto się zatrzymać. Trasa obejmuje przekrój powojennej architektury regionu. Jej cechą wspólną jest użycie lokalnych materiałów i unikalne wpisanie w krajobraz naturalny Gór Świętokrzyskich. Region świętokrzyski słynie z bogactw naturalnych i miejsc o znaczeniu geologicznym.

1. Wzgórze Zamkowe

Znajdujący się w samym centrum miasta kompleks jest siedzibą dwóch miejskich instytucji: Instytutu Dizajnu w Kielcach oraz Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej. Na ich potrzeby zaadaptowano budynki dawnego więzienia. Projekt modernizacji obiektów opracowała Pracownia Projektowa Reginy Kozakiewicz-Opałka. Wzgórze otoczone jest wysokiej klasy zabytkami, dziedziniec wewnętrzny otwiera się na Pałac Biskupów Krakowskich. Przestrzeń ta wzbogacona została o małą architekturę, domknięta jest betonową ścianą z nieregularnymi otworami; ożywa za sprawą plenerowych wystaw i działań organizowanych przez obie instytucje.

2. Hala widowiskowo-sportowa

Obecnie to Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, hala powstała w latach 60. XX wieku. Bryłę budynku wyróżnia pulpitowy dach oraz ogromna loggia na froncie budynku. W latach 90. gmach przeszedł przebudowę, w wyniku której między innymi zmniejszono przeszklenia na froncie a świetlną dekorację zastąpiono muralem. Hala znajduje się w charakterystycznym punkcie Kielc przy ważnym węźle przesiadkowym. Jest to drugi po Kieleckim Centrum Kultury obiekt, który ma swojego bliźniaka w innej części kraju. Identyczny budynek wzniesiono w tym samym czasie we Włocławku.

3. Kielecka Fabryka Pomp Białogon

Kompleks obiektów zlokalizowany przy niewielkim skwerze tworzy centrum dzielnicy. Biurowy czterokondygnacyjny budynek wraz z niższą halą produkcyjną stanowią dominantę i symbol okolicy. Założenie administracyjno-produkcyjne zaprojektował Wojciech Buliński, krakowski architekt specjalizujący się w architekturze biurowej i przemysłowej. Była to rozbudowa zakładu funkcjonującego w tym miejscu od pierwszej połowy XIX wieku.

4. Europejskie Centrum Edukacji Geologicznej Uniwersytetu Warszawskiego

Kompleks bazy badawczej UW został zaprojektowany przez warszawską pracownię WXCA w wyeksploatowanym kamieniołomie na południowym stoku góry Rzepka. Założenie składa się z minimalistycznych pięciu pawilonów połączonych wspólnym, przeszklonym trzonem komunikacyjnym. Nad kompleksem góruje 30-metrowa kamienna ściana, której ślady odnajdziemy także we wnętrzu – naturalne skały wyeksponowano w audytorium. Centrum wtapia się w otoczenie Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego także dzięki kamiennym fasadom wykonanym z łupanego wapienia z pobliskich Bolechowic.

5. Biobank Świętokrzyski

Jest to pierwszy bank danych biologicznych w Polsce, służący wczesnemu diagnozowaniu i badaniu chorób. Jednostka naukowa będąca częścią Regionalnego Centrum Naukowo-Technologicznego powstała w dawnym budynku szkoły typu „tysiąclatka”. Ślad tej architektury można odnaleźć w charakterystycznych gabarytach budynku oraz kompozycji złożonej z głównego skrzydła i prostopadłej dawnej sali gimnastycznej. Największą zmianą wizualną była zmiana proporcji okien oraz dodanie drugiej, szklanej fasady. Część fasad pokryto naturalnym, lokalnym wapieniem.

6. Centrum Nauki Leonardo da Vinci

Obiekt znajduje się w bliskim sąsiedztwie średniowiecznego zamku w Chęcinach oraz historycznej zabudowy starościńskiego folwarku. Projektanci z pracowni EM4 Brataniec oddają kontekst otoczenia w proporcjach budynku. Edukacyjna funkcja budynku związana z takimi dziedzinami jak fizyka i nowe technologie, widoczna jest w architekturze budynku. Wschodnia elewacja graficznie odwzorowuje warstwy geologiczne, bogactwo mineralne Kielecczyzny. Południowa fasada wyposażona jest w panele słoneczne. Budynek ukryty jest częściowo pod ziemią naśladując wzgórze. Ogólnodostępny, zielony dach stanowi przedłużenie otaczającego centrum ogrodu, jest także punktem obserwacyjnym.

7. Pływalnia Perła w Nowinach

Jak pisze Kacper Kępiński w przewodniku Ruch Tektoniczny, projekt pływalni autorstwa Marka Pakuły z Kielc, to niemal podręcznikowy przykład architektury lat 90. Pływalnia wraz z sąsiadującym Urzędem Gminy, rozbudowaną przychodnią i liceum, tworzą postmodernistyczne założenie rozszerzające centrum miasta wytyczone w latach 60. XX wieku. W architekturze pływalni odnajdziemy charakterystyczną dla swojego czasu różowo-błękitną kolorystykę kontrastującą z czerwienią klinkieru, ale i nawiązania do architektury historycznej m.in. w postaci klatki schodowej przypominającej basztę. Mnogość form i barw charakterystycznych dla lat 90. odnajdziemy także we wnętrzu.

8. Zespół administracyjno-socjalny Zakładów Trzuskawica

W latach 70. XX wieku w ramach rozbudowy Zakładów Przemysłu Wapiennego opracowano koncepcję nowego obiektu pełniącego funkcję zaplecza biurowego i socjalnego. Jest to jedna z realizacji autorskiej koncepcji Wojciecha Bulińskiego, który pracował nad modularnym rozwiązaniem zewnętrznych ścian nośnych obiektów biurowych. Żyletki, które zwykłe pełnią funkcję zacieniającą lub estetyczną, w tym wypadku są także elementem konstrukcyjnym, co pozwoliło między innymi zaoszczędzić miejsce wewnątrz budynku.

9. Kościół Chrystusa Króla

Zrealizowany w latach 60. XX wieku kościół to pierwszy obiekt sakralny znanego krakowskiego architekta, Witolda Cęckiewicza. Kościół wpisujący się w estetykę modernizmu i funkcjonalizmu, wyróżnia prosta bryła oraz betonowy ornament w kształcie krzyża na elewacji wejściowej. Za dekoracje ceramiczne znajdujące się we wnętrzu odpowiadali Helena i Roman Husarscy, autorką drogi krzyżowej była Maria Ledkiewicz. To jedne z ostatnich takich ceramicznych wystrojów wnętrz i elewacji, jakie zachowały się na Kielecczyźnie.

10. Amfiteatr Kadzielnia

Teren dawnego kamieniołomu to dziś częściowo obszar rezerwatu przyrody, skupisko jaskiń i popularna atrakcja turystyczna Kielc. W południowej, sąsiadującej ze śródmieściem, części wzgórza w 1971 roku wzniesiono jeden z największych polskich amfiteatrów. Projekt Józefa Żaka był ważnym obiektem na mapie kulturalnej regionu. W 1979 roku odsłonięto górujący nad widownią monumentalny pomnik Bojowników o Narodowe i Społeczne Wyzwolenie dłuta Stefana Maja. W latach 2005-2010 według zwycięskiego projektu krakowskiego biura IMB Asymetria zmodernizowano scenę i widownię; z pierwotnego projektu zachował się profil widowni.

Opracowano na podstawie treści książki z serii Przewodniki pt. Ruch tektoniczny Kacpra Kępińskiego wydanej przez Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki. To tylko wybrane obiekty z ponad 100 przykładów powojennej architektury województwa świętokrzyskiego, które znalazły się w przewodniku. Trasa została opracowana w ramach programu towarzyszącego wystawie o tym samym tytule.