Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki

Projekt artystyczno-badawczy Pole Regeneracji, zainicjowany w 2020 roku w galerii Dizajn BWA Wrocław jest poświęcony Wrocławskim Polom Irygacyjnym, olbrzymiemu organizmowi w granicach miasta, który pełnił przez lata funkcję miejskiej oczyszczalni ścieków. Dziś zagrożony jest suszą, która na naszych oczach zmienia ten do niedawna jeszcze wodno-bagienny ekosystem.

Projekt obejmuje rozmaite działania, takie jak wystawa i program wydarzeń jej towarzyszących, a także spacery, spotkania, mniej lub bardziej formalne plenery, kwerendy i wywiady, czy też subtelne interwencje w terenie. Działania te angażują środowiska twórcze, naukowe i aktywistyczne. Pola, na co wszyscy liczymy, czeka skomplikowany proces projektowy, a jednym z celów jest włączenie specyficznych narzędzi wypracowywanych podczas spotkań.

Powstaje w tej sposób społeczna sieć relacji pomiędzy specjalistami różnych dziedzin naukowych i twórczych, a także wymiana wiedzy ucieleśnionej, przekazywanej innym osobom podczas kameralnych spacerów, w bezpośrednim doświadczeniu, „na żywym organizmie”. Te działania odbywają się w ramach miejskiej instytucji kultury, jaką jest BWA Wrocław. Dizajn jest jedną z czterech jego galerii w mieście.

Teren pól należy do miasta, a jego zarządcą jest Miejskie Przedsiębiorstwo Wody i Kanalizacji. Wymaga dodatkowych prawnych zabezpieczeń, ze względu na swój ogromny potencjał ekologiczny, potwierdzony ekspertyzą przyrodniczą z 2022 roku. Najpilniejszą rzeczą, wymagającą szybkiego zaprojektowania, jest system pozwalający zatrzymywać wodę na polach, a nawet ponownie je nawadniać. Miejsce to przez 134 lata było systematycznie zalewane ściekami, a więc i wodą. Wraz z rozwojem miasta, jak i rosnącą konsumpcją wody, pola w latach 80. osiągnęły swój punkt krytyczny i przypominały wielkie, tętniące życiem, cuchnące mokradło. Gdy w 2015 roku wygasły pozwolenia wodnoprawne, ścieki płynęły już od dwóch lat do oczyszczalni chemicznej, znajdującej się po drugiej stronie Odry. Pola przeszły na suchą, niepewną emeryturę. Groźne zmiany w ich ekosystemie obserwujemy podczas regularnych wizyt w terenie.

W trakcie warsztatów Katarzyna podzieli się z nami doświadczeniem i wiedzą zebraną podczas czterech niepełnych cykli przyrodniczych Wrocławskich Pól Irygacyjnych oraz naszkicuje otoczenie historyczne i ekologiczne tego skomplikowanego organizmu. Swoje podejście umiejscawia w obszarze projektowania regenerującego (regenerative design) i od jego podstawowych wartości rozpocznę swoją opowieść.

Katarzyna Roj – Kuratorka, redaktorka i autorka wielu tekstów o kulturze materialnej. Prowadzi program galerii Dizajn BWA Wrocław, w którym koncentruje się na upowszechnianiu zagadnień związanych z projektowaniem spekulatywnym, odpornością, nadkonsumpcją oraz wykorzystaniem narzędzi projektowych w procesach adaptacji do zmiany klimatu. Obecnie prowadzi w galerii długofalowy projekt Żyjnia, czyli przestrzeń społeczną i edukacyjną galerii, która w czasie wolnym od zajęć programowych pełni funkcję miejskiego sanatorium oraz Kulturę Regeneracji – spotkania, spacery, podcast – poświęconą w dużej mierze Wrocławskim Polom Irygacyjnym.