Głównym zadaniem Laboratorium Regionów jest zwiększanie świadomości i wiedzy na temat dziedzictwa architektonicznego i urbanistycznego Polski rozumianego jako dziedzictwo kulturowe. Celem jest wypracowanie rozwiązań służących ochronie integralności architektonicznej i urbanistycznej regionów oraz budowanie potencjału ekonomicznego współczesnych miast w oparciu o ich tożsamość architektoniczną.

Obszarem działań Laboratorium są małe miasta do 30 000 mieszkańców, przez pryzmat których definiowane będzie pojęcie tożsamości regionalnej. Przeprowadzone badania i pozyskane dane posłużą do stworzenia Narzędziownika Regionów – czyli praktycznego i funkcjonalnego narzędzia dla urzędników, mieszkańców, architektów, inwestorów – pomocnego w podejmowaniu decyzji dotyczących planowania przestrzennego regionu.

Ważnym elementem projektu jest innowacyjna metoda badawcza zakładająca zaangażowanie mieszkańców – rozumianych jako aktorów i kreatorów działań inwestycyjnych, w proces identyfikacji kodu architektoniczno-urbanistycznego regionu/miejsca.

Urban Lab polega na współpracy miasta z instytucjami, podmiotami naukowymi, przedsiębiorcami i NGO, ma na celu poprawę jakości życia mieszkańców poprzez innowacyjne rozwiązanie zidentyfikowanych problemów oraz wygenerowanie dodatkowej wartości przy wykorzystaniu zasobów miejskich.

Reg Lab (Laboratorium Regionów) korzysta z narzędzia jakim jest Urban Lab i pracuje nad znalezieniem interdyscyplinarnych rozwiązań do poprawy ładu przestrzennego regionów Polski. Współpracując zarówno z samorządami miast, partnerami publicznymi i prywatnymi a przede wszystkim z mieszkańcami, staramy się zastosować nasze badania w praktyce, wykorzystując miasteczka biorące udział w projekcie jako żywe laboratorium.

Do projektu będą mogły zgłosić się samorządy dwóch miast tzw. Influencerzy Regionu. Miasta, które chcą i będą mieć realny wpływ na region – wpłyną na zmiany poprzez zastosowane rozwiązania, powtarzane później w innych ośrodkach. Influencerzy wraz z zespołami badaczy i ekspertów współtworzą Narzędziownik Regionu. Reg Lab to narzędzie partycypacji obywatelskiej. Konstruowanie Narzędziownika dla Regionów będzie wspólnie testowane, rozwijane i współtworzone z mieszkańcami miasteczek.

Narzędziownik – czyli praktyczne i funkcjonalne narzędzie dla urzędników, mieszkańców, architektów, inwestorów – w podejmowaniu decyzji dotyczących planowania przestrzennego regionu. Nazwa to polskie tłumaczenie angielskiego tool kit czyli pudełka z narzędziami niezbędnymi do pracy.

Narzędziownik dla regionów będzie nie tylko kompleksowym zbiorem wytycznych przestrzennych i architektonicznych, ale również wypracowanym wspólnie z mieszkańcami – przy pomocy i ze wsparciem badaczy i ekspertów praktycznym narzędziem z poradami i praktycznymi rozwiązaniami odpowiadającymi na pytanie „Po co to się robi?” i „Jak to się robi?”.

Laboratorium Regionów to badania tematu regionu jako źródła i wyrazu tożsamości regionalnych i lokalnych. Co jest czynnikiem budującym tożsamość lokalną: czy jest to przywiązanie do miejsca zamieszkania, do miejsc pracy, pochodzenie, obyczaje, historia, czynniki polityczne, administracyjne? Jaką rolę odgrywa w tym procesie architektura?
Laboratorium Regionów podejmuje próbę analizy pojęcia „granicy” jako procesu, w którym relacje przestrzenno-społeczne-kulturowe są stale tworzone i potwierdzane lub kwestionowane.

Pierwszym pilotażowym regionem Laboratorium Regionów jest Warmia i Mazury. Badania prowadzone będą w 2022 roku i obejmują małe miasta o różnych ukształtowaniach przestrzennych i potencjale rozwoju, od 2500 do 30000 mieszkańców.

Projekt współpracy zagranicznej zakłada wyjazdy studyjne do wybranych europejskich miast (do 30 tys. mieszkańców) i obszarów wiejskich w celu zapoznania się z praktykami stosowania spójnego kodu architektonicznego w budowaniu potencjału ekonomicznego i kulturowego miejsca i poprawie ładu przestrzennego. Wybrane miejsca cenione są za innowacyjne podejście do rozwoju opartego na umiejętności pogodzenia wyzwań współczesności z wymogiem ciągłości historycznej.

Pierwsze dwie wizyty odbyły się w 2021 roku do miast niemieckich regionów: Nadrenii Północnej-Westfalii i Meklemburgii-Pomorza Przedniego. Wybrane miasta: Kempen, Hallenberg, Warburg, Straelen, Krefeld Linn, Parchim, Güstrow, Grabow.

Wykłady, debaty, warsztaty, seminaria pomogą w zdobyciu wiedzy z zakresu zarządzania dziedzictwem kulturowo-architektonicznym, rozwoju małych historycznych miasteczek. Poprzez edukację wspieramy i rozwijamy umiejętności badawcze, mediacyjne, projektowe i innowacyjne przyszłych i obecnych liderów miejskich.

Kurs Archikultura. Edukator architektoniczny – to studia podyplomowe dzięki którym można pogłębić wiedzę z zakresu mediacji architektonicznej.

Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki:

Katarzyna Domagalska – kierowniczka merytoryczna projektu Laboratorium Regionów, historyk sztuki i architektury. Zajmuje się zagadnieniami związanymi z ochroną dziedzictwa architektonicznego, urbanistycznego i kulturowego, semantyką przestrzeni miejskich, powszechną edukacją architektoniczną.

Piotr Hardt – absolwent studiów magisterskich Projektowanie architektoniczne i Historia w Szkole Architektury i Urbanistyki na Politechnice Mediolańskiej (w ramach UNESCO Chair in Architectural Preservation and Planning in World Heritage Cities). Koordynacja projektu Laboratorium Regionów; obszar badań: urbanistyka i projektowanie architektoniczne w kontekście historycznym

Tomasz Kubaczyk – fotografia, Dział Wydawnictw NIAiU, zajmuje się zawodowo fotografią, jej digitalizacją i postprodukcją.

dr inż. arch. Tomasz Sławiński – Zastępca Dyrektora Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki, przewodniczący Głównej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej w Ministerstwie Rozwoju, członek Zarządu Towarzystwa Urbanistów Polskich (TUP), Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP), Stowarzyszenia Polska Izba Urbanistów, specjalista w dziedzinie urbanistyki oraz planowania regionalnego.

Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej:

dr inż. arch. Anna Grabowska – adiunkt w Zakładzie Projektowania Architektoniczno-Urbanistycznego. W 2013 profesor School of Architecture, University of Detroit Mercy, USA. Zainteresowania naukowe – osadnictwo małomiejskie i wiejskie: geneza, przekształcenia, kierunki przebudowy, dziedzictwo architektury; architektura wernakularna, regionalna, rodzima; konserwacja i modernizacja zabytków.

dr inż. arch. Justyna Zdunek-Wielgołaska – kierowniczka projektu Laboratorium Regionów z ramienia WAPW. Adiunkt w Katedrze Urbanistyki i Gospodarki Przestrzennej, Wydział Architektury PW. Zainteresowania badawcze: tożsamość urbanistyczna i architektoniczna miast wobec wyzwań współczesnego świata, kultura kształtowania przestrzeni miasta w ujęciu historycznym i współcześnie. W projekcie, odpowiedzialna za analizę rozwoju funkcjonalno-przestrzennego badanych miast w ujęciu historycznym (badanie morfologii w kontekście jej przemian i ochrony) oraz architektoniczne aspekty rewaloryzacji zabudowy zabytkowej.

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie:

dr inż. arch. Marta Akincza – kierowniczka projektu Laboratorium Regionów z ramienia UWM, architekt krajobrazu. Specjalizuje się w tematyce konserwacji i rewaloryzacji krajobrazu. W projekcie szczególną uwagę skupia na kształtowaniu krajobrazu o podłożu historycznym oraz sposobach i możliwościach dalszego planowania i gospodarowania nim.

dr inż. arch. Wiesława Gadomska – adiunkt w Katedrze Architektury Krajobrazu. Prowadzone działania naukowe dotyczą kształtowania krajobrazu kulturowego w różnych skalach i kontekstach przestrzennych. Obejmują tereny zurbanizowane, układy ruralistyczne, obszary o cennych walorach krajobrazowych.

Fotografia:

Jakub Certowicz – fotograf architektury. W projekcie odpowiada za dokumentację fotograficzną potrzebną do obrazowania, postrzegania i interpretacji zagadnień architektonicznych i urbanistycznych.

Współpraca przy Regionie Warmii i Mazur:

dr Iwona Liżewska – Kierownik oddziału NID w Olsztynie, historyk sztuki, autorka publikacji i dokumentacji poświęconych problematyce dziedzictwa kulturowego Warmii i Mazur, inicjatorka i współorganizatorka konkursu architektonicznego „Twój dom – dialog z tradycją“.

dr hab. Wojciech Łukowski – profesor uczelni, pracownik Katedry Socjologii Polityki i Marketingu Politycznego UW, członek Ośrodka Badań nad Migracjami UW, członek Komitetu Badań nad Migracjami PAN, przewodniczący Rady Naukowej Serii Wydawniczej Studia Migracyjne, członek Rady Naukowej Ośrodka Badań nad Migracjami UW, członek Rady Naukowej Instytutu Psychologii PAN, przewodniczący Rady Naukowej czasopisma poświęconego dziedzictwu kulturowemu Mazur Masovia.

Partnerzy naukowi:

Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, Uniwersytet Warmińsko- Mazurski

Etap projektu Laboratorium Regionów „W trosce o europejskie dziedzictwo kulturowe. Międzynarodowa wymiana doświadczeń.” realizowany w ramach programu Kultura Inspirująca finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Patron medialny: