Tożsamość. 100 lat polskiej architektury | Lublin
Program towarzyszący
Dzielnica Uniwersytecka w Lublinie
Lubelska dzielnica uniwersytecka nie jest typowym kampusem uczelnianym. Wyróżnia się znacznie lepszym zintegrowaniem z przestrzenią miasta, czego przykładem może być jej główny plac Marii Curie-Skłodowskiej – wyraźnie należący do uniwersytetu, ale jednocześnie nie oddzielony od miasta Curie-Skłodowskiej.
Dzielnica Uniwersytecka jest także przykładem urbanistyki trzeciej drogi – łączącej modernistyczną otwartość przestrzeni z typowym dla tradycyjnego miasta wyraźnym definiowaniem tejże przestrzeni za pomocą pierzei budynków . Typowo modernistycznym rozwiązaniem jest wyraźny podział na strefę budynków naukowo-dydaktycznych i strefę domów studenckich. Powstające na przestrzeni lat w dzielnicy uniwersyteckiej budynki reprezentują różne kierunki w architekturze od socrealizmu, przez różne odmiany modernizmu po postmodernizm. Wiele z nich to dzieła wybitne.
Kiedy: 12.10.2019, g. 17.00–19.00
Prowadzenie: Hubert Trammer (Politechnika Lubelska)
Miejsce zbiórki: przed budynkiem głównym KUL, Al. Racławickie 14
Zapisy: edukacja@niaiu.pl
Pierwsze osiedla Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (spacer w j. angielskim)
Wybierzemy się na spacer po najstarszych osiedlach LSM. Na os. Mickiewicza, projektowanym przez Feliksa Haczewskiego, będziemy odnajdywać modelowe założenia międzywojennych osiedli społecznych, jednostki sąsiedzkiej i miast ogrodów planowanych z uwzględnieniem osiągnięć radioestezy. Zobaczymy także, w jaki sposób połączenie idei humanizującego modernizmu z etosem spółdzielczym przyczyniło się do powstania osiedla, będącego enklawą demokracji w rzeczywistości PRL.
Następnie na os. Słowackiego, projektowanym przez Zofię i Oskara Hansen, zobaczymy, w jaki sposób architekci stawiali czoła zaostrzającym się normatywom. Będziemy wychwytywać napięcia w architekturze, która podejmuje wyzwanie poszanowania indywidualnych potrzeb mieszkańców i zagwarantowania wysokiej jakości przestrzeni wspólnych przy restrykcyjnym budżecie i niskich możliwościach technicznych. To także napięcia pomiędzy pomysłem na nieśmiertelność architektury i jej adekwatność w zmieniających się rzeczywistościach politycznych a inżynierią społeczną. Poznamy także perspektywy mieszkańców, którym przez ponad pół wieku przyszło żyć w eksperymencie architektonicznym.
Prowadzenie: Paulina Paga, animatorka kultury, Muzeum Osiedli Mieszkaniowych LSM
Kiedy: 19.10.2019, godz. 11.00–13.00
Miejsce zbiórki: przy kiosku na rogu ul. Rymwida i Grażyny
Zapisy: edukacja@niaiu.pl
Nowoczesne pomysły na śródmieście
Śródmieście powojennego Lublina miało stać się nowoczesnym centrum miasta. W latach 50. i 60. zbudowano m. in. dom towarowy, duży kompleks gastronomiczny, a dla kierowców – nowoczesną stację obsługi. Planowano również budowę bardzo wysokich wieżowców nowego centrum. W czasie spaceru udamy się w podróż po najważniejszych powojennych budynkach w ścisłym centrum Lublina.
Kiedy: 20.10.2019, g. 12.00–14.00
Prowadzenie: Marcin Semeniuk (kurator wystawy)
Miejsce zbiórki: przed budynkiem Powszechnego Domu Towarowego
Zapisy: edukacja@niaiu.pl
Osiedla Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej – wyzwania konserwatorskie
Prowadzenie: Hubert Mącik, miejski konserwator zabytków w Lublinie
Kiedy: 27.10.2019 r., g. 12.00–14.00
Miejsce zbiórki: przed wejściem do Domu Studenckiego UMCS, ul. Zana 11
Zapisy: edukacja@niaiu.pl
Ochrona architektury powojennego modernizmu – szanse i wyzwania
Od dwóch dekad obserwujemy wzmożone zainteresowanie architekturą powojennego modernizmu, nie tylko wśród ekspertek i ekspertów. Nie postrzegamy jej już tylko przez pryzmat minionego ustroju – zaczęliśmy dostrzegać jej walory oraz idee stojące u podstaw niektórych projektów. Przyszedł czas na decyzje konserwatorskie i ochronę tej architektury. Niestety po drodze utraciliśmy wiele cennych obiektów, m.in. kino Kosmos w Lublinie, Supersam w Warszawie, dworzec PKP „Brutal” w Katowicach czy PDT „Dukat” w Olsztynie. Jak zapewnić ochronę obiektom, które tak szybko znikają z krajobrazów naszych miast? Czy wystarczy wpis do rejestru zabytków? Jakie są pomysły na zachowanie cennych obiektów i przestrzeni lat powojennych? W jaki sposób je modernizować? O wyzwaniach konserwatorskich, zagrożeniach i szansach w ochronie architektury powojennego modernizmu porozmawiają zaproszeni goście.
Kiedy: 12.11.2019, g. 17.00
Prowadzenie: Patrycja Jastrzębska (Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki)
Paneliści:
Tomasz Fudala – kurator, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
Małgorzata Kuciewicz, Simone De Iacobis – grupa projektowa Centrala
Dariusz Kopciowski, Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków
Hubert Mącik, Miejski Konserwator Zabytków w Lublinie
Marcin Semeniuk, twórca inicjatywy Modernizm w Lublinie
prof. Bogusław Szmygin, Politechnika Lubelska, prezydent Międzynarodowego Komitetu Naukowego Teorii i Filozofii Konserwacji ICOMOS
Miejsce: sala kinowa CSK
Lublin do mieszkania
Lubelskie osiedla z lat 50., 60. i 70. należą do najciekawszych przykładów powojennego budownictwa mieszkaniowego w Polsce. Za sprawą dbałości o przestrzenie sąsiedzkie, zielone otoczenie budynków czy wykorzystanie rzeźby terenu, stanowią wciąż atrakcyjne miejsca do mieszkania. A jakie jest współczesne budownictwo mieszkaniowe i jakie obiera kierunki rozwoju? Czy czerpie z doświadczeń zrealizowanych osiedli mieszkaniowych? Odpowiedzi na te i inne pytania poszukają zaproszeni goście, będący przedstawicielami architektów, deweloperów i urzędu miasta.
Prowadząca: Zuzanna Mielczarek, NIAiU
W debacie wezmą udział: Prof. Bolesław Stelmach (architekt, Dyrektor NIAiU), Hubert Trammer (architekt, Politechnika Lubelska), Małgorzata Żurkowska (zastępca Dyrektora Wydziału Planowania), Ewa Kipta (architektka, urbanistka), Paulina Paga (Muzeum Osiedli Mieszkaniowych), Andrzej Link (architekt, urbanista), Zbigniew Prożogo (Doradca Zarządu w Orion Deweloper Lublin).
Kiedy: 3.12.2019, g. 17.00
Miejsce: sala kinowa CSK
W czasie spotkania zobaczymy takie filmy dokumentalne: „Słoneczne Wzgórze” (1963), „W Lublinie” (1969), „Lublin ’69” (1971). Wykład wprowadzający wygłosi dr hab. Bolesław Stelmach, prof. WSPA, dyrektor Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki.
Kiedy: 15.10.2019, g. 17.00
Miejsce: sala kinowa CSK
Wstęp wolny
13.10.2019, g. 12.00–14.00
30.11.2019, g. 12.00–14.00 (oprowadzanie w jęz. angielskim z Pauliną Pagą)
15.12.2019, g. 12.00–14.00
Projektowanie Lublina. Krok w tył, dwa kroki w przód
Warsztaty oparte na grze zaznajomią nas z podstawowymi elementami planowania urbanistycznego, w tym z językiem graficznym planów zagospodarowania przestrzennego. Porozmawiamy także o złożoności wyborów dotyczących istniejących uwarunkowań i kierunków rozwoju, które dokonywane są w procesie planowania, i które w efekcie wpływają na jakość życia w mieście. Korzystając ze starych map (krok w tył) zaprojektujemy Lublin na nowo (dwa kroki w przód). Podczas warsztatów wymienimy spostrzeżenia o mieście w kontekście tego, jak zostało zaprojektowane i czy spełnia potrzeby mieszkańców. Nabyta wiedza pomoże nam w przyszłości, gdy będziemy brać udział w konsultacjach społecznych, gdzie omawiane będą projekty planów miejscowych zagospodarowania terenu.
Kiedy: 29.10.2019, g. 17.00–20.00
Prowadzenie: Karol Krupa, Marcin Semeniuk (kuratorzy wystawy)
Miejsce: Mediateka, CSK
Zapisy: edukacja@niaiu.pl
Słońce w architekturze
Warsztaty będą się składać z ćwiczeń z wykorzystaniem heliodonu, linijki słońca oraz z zaprojektowania mieszkania z uwzględnianiem nasłonecznienia. Porozmawiamy o tym, jak ważną rolę pełni światło słoneczne w projektowaniu zabudowy i układów mieszkań.
19.11.2019, g. 17.00–20.00
Prowadzenie : Karol Krupa, Marcin Semeniuk (kuratorzy wystawy)
Miejsce: Mediateka, CSK
Zapisy: edukacja@niaiu.pl
Mozaika – planujesz czy improwizujesz?
Na początku spotkania porozmawiamy o mozaikach zdobiących lubelskie osiedla i budynki użyteczności publicznej. Wspólnie zastanowimy się, dlaczego artyści tak często wybierali tę technikę do dekorowania modernistycznych obiektów. Spróbujemy rozpoznać, które lubelskie mozaiki zostały szczegółowo zaprojektowane, a w których większą rolę odgrywała improwizacja. Zastanowimy się, jak bardzo rodzaj materiału determinował proces projektowania i tworzenia mozaik.
W części warsztatowej zaprojektujemy mozaiki do współczesnych osiedli mieszkaniowych. Sami zdecydujemy, która droga wydaje nam się ciekawsza: dokładne projektowanie czy spontaniczna twórczość . Będziemy korzystać z nietrwałych materiałów takich jak tektura, pianka, papier o różnych fakturach. Na koniec spróbujemy znaleźć wady i zalety wykonywania dokładnych projektów mozaik oraz tworzenia z przewagą improwizacji.
Prowadzenie: Paulina Furtak-Grabiec
Kiedy: 26.10.2019 r., godz. 11.00–13.00
Dla kogo: dla dzieci w wieku 6–10 lat
Gdzie: w przestrzeni wystawy
Zapisy: wypełnij formularz
Osiedle przyszłości
Zaprezentowane na wystawie os. Słowackiego Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej pozwoli nam odczytać wizje przyszłości, zapisane w osiedlu powstałym 60 lat temu. Jak to możliwe? Jego autor – Oskar Hansen –stwierdził, że osiedla modernistyczne, projektowane jako formy zamknięte, już w momencie ich realizacji będą przestarzałe. W ramach warsztatów będziemy tropić różnice między projektami otwartymi i zamkniętymi, przy pomocy uproszczonych makiet będziemy „otwierać” formy zamknięte, a także wyśledzimy pozostałe formy „otwarte” na osiedlu Słowackiego i zastanowimy się, w jaki sposób funkcjonowały one w czasie – czy zostały zaakceptowane przez użytkowników i czy nadal mogą być uznawane za rozwiązania, wybiegające myślą w przyszłość?
Prowadzenie: Paulina Paga
Kiedy: 9.11.2019, g. 11.00–13.00
Dla kogo: dla dzieci w wieku 6–10 lat
Gdzie: w przestrzeni wystawy
Zapisy: wypełnij formularz
Przyjazny Lublin
Jak dobrze znasz upodobania swoich najbliższych? Spotkanie rozpoczniemy od tworzenia list tego, co naszym zdaniem nasz rodzic lub nasze dziecko najbardziej lubią w mieście. Takie listy, stworzą nam zbiór elementów do dalszej pracy. Będziemy rozmawiać o tym, czy i dlaczego wymienione elementy są dla wszystkich ważne oraz bez czego miasto nie może funkcjonować; tym samym poszerzymy nasz zbiór o elementy mniej widoczne w funkcjonowaniu Lublina, takie jak śmieci czy dostawy. Następnie uporządkujemy wspólnie elementy w strefy i w formie gry będziemy proponować ich rozmieszczenie w mieście, dyskutując o logice projektowania i funkcjonalności miast.
Prowadzenie: Paulina Paga
Kiedy: 16.11.2019, g. 11.00–13.00
Dla kogo: warsztaty rodzinne dla dzieci w wieku 6–10 lat
Gdzie: w przestrzeni wystawy
Zapisy: wypełnij formularz
Sztuka osiedlowa
Zapoznamy się z przykładami sztuki na terenie lubelskich, powojennych osiedli. Prześledzimy zachowane obiekty takie jak rzeźby i mozaiki, a także te już nieistniejące jak np. murale. Zastanowimy się, jakie funkcje, oprócz dekoracyjnej, mogą pełnić takie obiekty w krajobrazie osiedla i miasta. Poszukamy pomysłów na obiekty sztuki dla współczesnych osiedli. Spróbujemy je zaprojektować i na konkretnych przykładach zastanowimy się, jakie funkcje mogą pełnić.
Prowadzenie: Paulina Furtak-Grabiec
23.11.2019, g. 11.00–13.00
Dla kogo: dla dzieci w wieku 5–8 lat
Gdzie: w przestrzeni wystawy
Zapisy: wypełnij formularz
Nie tylko bloki, czyli Dzielnica Uniwersytecka w Lublinie
Dzielnica Uniwersytecka została zaprojektowana jako samowystarczalna część miasta dla studentów. Wybudowano tu nie tylko gmachy uczelni, lecz także domy akademickie, centrum kultury, ośrodek sportowy czy stołówkę. Podczas warsztatów poznamy walory przestrzenne dzielnicy. Zapoznamy się też z ideą strefowania, tworząc grę planszową, w którą na koniec wspólnie zagramy. Wcielimy się w role studentów, poruszających się po Dzielnicy i korzystających z różnych budynków.
Prowadzenie: Karol Krupa, Marcin Semeniuk
Kiedy: 7.12.2019, g. 11.00–13.00
Dla kogo: dla dzieci w wieku 8–14 lat
Gdzie: w przestrzeni wystawy
Zapisy: wypełnij formularz
[BRAK WOLNYCH MIEJSC]
klasy 0–III:
Nieoczywiste place zabaw
Zapraszamy do przygody angażującej wyobraźnię z wielofunkcyjnym wykorzystaniem elementów zabawowych projektowanych przez Zofię i Oskara Hansen. W pierwszej części spotkania będziemy bawić się bryłami i formami, wykonanymi w naturalnej skali, co urządzenia nieoczywistych placów zabaw na Os. Słowackiego, oryginalnie stworzone z elementów prefabrykowanych. Będziemy nadawać im nowe znaczenia, tworzyć przygodowe narracje, samodzielnie tworzyć przestrzenie do interakcji. Bazować na dziecięcych wizjach, potraktowanych bardzo poważnie, uruchamiając pokłady nieograniczonej niczym dziecięcej wyobraźni. Następnie zaprojektujemy własne wielofunkcyjne elementy zabawowe jako „place zabaw przyszłości”. Najlepiej zachowane elementy zostaną włączone w nieoficjalną część kolekcji wystawy.
Architektura jako obraz świata
Zapraszamy najmłodszych użytkowników do podjęcia dyskusji na tematy, które są zazwyczaj zarezerwowane dla dorosłych, przy użyciu wielofunkcyjnych brył i form zabawowych, projektowanych przez Zofię i Oskara Hansen. Pomogą nam one odczytywać współistnienie sprzeczności w architekturze Formy Otwartej, dzięki zabawie przy wykorzystaniu ustawień brył; będziemy rozpoznawać układy otwarte i zamknięte, dyktaturę i demokrację, indywidualność i zbiorowość, a także tworzyć własne formy zamieszkania w rzeczywistości hipotetycznego osiedla z materiałów z recyklingu. Najlepiej zachowane elementy zostaną włączone w nieoficjalną część kolekcji wystawy, opatrzone prostymi nagraniami narracji dzieci, współtworzących tę część kolekcji.
klasy III–V:
Jak powstawały osiedla?
Wspólnie zastanowimy się co jest wspólne dla osiedli mieszkaniowym i czego na osiedlach nie może zabraknąć. Będziemy odwzorowywać osiedle Piastowskie a także projektować rozwiązania dla osiedli przyszłości, przyjaznych zróżnicowanym grupom mieszkańców.
Mozaika – czy ograniczenia budzą kreatywność?
Zapoznamy się z mozaikami towarzyszącymi architekturze powstałymi w Lublinie w okresie PRL-u. Przeanalizujemy jakich materiałów używano do ich tworzenia. Zwrócimy uwagę jak dużo surowców pochodziło z recyklingu. Zastanowimy się jak rodzaj materiału wpływał na proces kreowania. W części praktycznej zmierzymy się z tworzeniem mozaiki wykorzystując materiały z odzysku. W podsumowaniu rozważymy czy ograniczenia materiałowe są przeszkodą, czy kluczem do kreatywności?
klasy VI–VIII, szkoły ponadpodstawowe:
Strefowanie osiedla / strefowanie miasta – warsztat młodego urbanisty
Doświadczenie udziału w warsztacie, wykorzystującym elementy grywalne, będzie przyczynkiem do opowieści o Linearnym Systemie Ciągłym, zaproponowanym przez Hansenów, a także uproszczonych innych teoriach systemów linearnych. Głównym zadaniem będzie animowana dyskusja o poruszaniu się w mieście, komunikacji, dostępności (lub jej braku) oraz strefach miejskich, powiązanych z odpowiednimi funkcjami i możliwościach przenoszenia ich na funkcjonowanie z założenia samowystarczalnych osiedli, a także współczesnych koncepcjach rozwoju miast.
Poznamy kluczowe założenia planu urbanistycznego Lublina z 1959 roku, możliwości dla odczytywania jego założeń współcześnie (wobec przekształceń). Zastanowimy się także nad jego aktualnością wobec dzisiejszych wyzwań i konsekwencjami przekształcania.
Trudna sztuka planowania
Punktem wyjścia do pracy warsztatowej będzie wykład-pogadanka, przybliżający Ogólny Plan Zagospodarowania Przestrzennego Lublina, przygotowany przez zespół z miejskiego Instytutu Gospodarki Przestrzennej pod przewodnictwem Romualda Dylewskiego. W 1959 r. uchwalono dokument, który był konsekwentną, realnie ukierunkowaną wizją architekta i urbanisty.
Będziemy rozpoznawać w topografii miasta określone strefy przestrzenne, a także funkcjonowanie komunikacji pomiędzy nimi. Następnie uczestnicy zostaną podzieleni na role, część z nich będzie „adwokatami” rozpoznanych terenów, których zadaniem będzie zachowanie statusu quo, ewentualnie przywrócenie sprawności urządzeń pierwotnie planowanych, a niezrealizowanych lub niszczejących.
Każdą z trzech rund podsumujemy rundkami dyskusyjnymi, dającymi głos każdemu z uczestników oraz szansą na kontynuację dyskusji dla osób chętnych, aby się bardziej zaangażować.
Terminy: 15.10–10.12.2019
Czas trwania: 90 minut
Terminy do wyboru: wtorki, 10.00-11.30 i 12.00-13.30
Liczebność grupy: 10-25 osób (możliwość podzielenia większej grupy)
Zbiórka: w przestrzeni wystawy (przy osi czasu)
Prowadzące: Paulina Paga, Paulina Furtak-Grabiec
